.

ภูเขา

ภูเขา
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ไปที่: ป้ายบอกทาง, ค้นหา


เทือกเขาร็อกกี
ภูเขา (mountain) เป็นลักษณะของพื้นโลกที่สูงกว่าพื้นที่โดยรอบ
ภูเขา หรือเทือกเขาหมายถึง ลักษณะภูมิประเทศ ที่มีความสูงตั้งแต่ 600 เมตรขึ้นไปจากพื้นที่บริเวณรอบ ซึ่งมีลักษณะคล้ายกับเนินเขา แต่ว่าเนินเขานั้น จะมีพื้นที่สูงจากบริเวณรอบ ๆ ประมาณ 150 แต่ไม่เกิน 600 เมตร ภูเขาสามารถแบ่ง เป็นประเภทต่างๆ ดังนี้
ภูเขาโก่งตัว เกิดจากการบีบอัดตัวของหินหนืด ในแนวขนาน
ภูเขาเลื่อนตัวหรือหักตัว เกิดจากการเลื่อนของหินทำให้มีการยกตัวและการทรุดตัวเกิดเป็นภูเขา
ภูเขาโดม เกิดจากการที่หินหนืดดันตัว แต่ว่ายังไม่ทันพ้นพื้นผิวของโลก ก็เย็นตัวก่อน
ภูเขาไฟ เกิดจากการที่หินละลาย ก่อตัวและทับถมกัน

[แก้] ความสูงของภูเขา
ความสูงของภูเขาโดยทั่วไปจะวัดโดยความสูงที่ระดับเหนือน้ำทะเล เช่น เทือกเขาหิมาลัย โดยเฉลี่ยมีความสูงอยู่ที่ระดับ 5 กิโลเมตรเหนือระดับน้ำทะเล ยอดเขาเอเวอเรสต์บนเทือกเขาหิมาลัย และเป็นยอดเขาที่สูงที่สุดในโลก สูงจากระดับน้ำทะเลราวๆ 8.8 กิโลเมตร (8,844 เมตร) ดอยอินทนนท์ซึ่งเป็นยอดเขาที่สูงที่สุดของไทย มีความสูงจากระดับน้ำทะเลที่ 2,565 เมตร

[แก้] เทือกเขาและภูเขาที่สำคัญของไทย
เทือกเขาถนนธงชัย
ดอยอินทนนท์
เทือกเขาแดนลาว
ดอยผ้าห่มปก
เทือกเขาขุนตาล
เทือกเขาผีปันน้ำตะวันตก
เทือกเขาผีปันน้ำตะวันออก
เทือกเขาสันกำแพง
เทือกเขาพนมดงรัก
เทือกเขาภูพาน
เทือกเขาเพชรบูรณ์
เทือกเขาตะนาวศรี
เทือกเขาถนนธงชัย
เทือกเขาสันกาลาคีรี
เทือกเขาภูเก็ต
เทือกเขานครศรีธรรมราช

[แก้] เทือกเขาและภูเขาที่สำคัญของโลก
เทือกเขาหิมาลัย
เทือกเขาร็อกกี
เทือกเขาแอลป์
ยอดดอยมองต์บลังก์
เทือกเขาแอนดีส
เทือกเขาฮินดูกูช
เทือกเขาคีรีมันจาโร
ยอดดอยคีรีมันจาโร
เทือกเขาแอ็ตลาส
เทือกเขาโอลิมปัส

ภูเขา เป็นบทความเกี่ยวกับ แม่น้ำ ภูเขา หรือสถานที่ทางภูมิศาสตร์ ที่ยังไม่สมบูรณ์ ต้องการตรวจสอบ เพิ่มเนื้อหาหรือเพิ่มแหล่งอ้างอิง คุณสามารถช่วยเพิ่มเติมหรือแก้ไข เพื่อให้สมบูรณ์มากขึ้น

การนำตาล

การทำน้ำตาลมะพร้าวปลอดภัยสารพิษ
ที่จังหวัดสมุทรสงคราม
โดยนายสรณพงษ์ บัวโรย
นักวิชาการส่งเสริมการเกษตร 6 ว.
สำนักงานเกษตรจังหวัดสมุทรสงคราม

ความเป็นมา
จังหวัดสมุทรสงคราม เป็นจังหวัดที่มีสภาพเหมาะสมในการปลูกมะพร้าวเป็นอย่างยิ่ง และเกษตรกรจังหวัดสมุทรสงครามมีการปลูกมะพร้าวกันมานานนับ 100 ปีแล้ว เริ่มแรกก็จะเป็นการปลูกมะพร้าวพันธุ์ผลใหญ่หรือมะพร้าวใหญ่ สำหรับเก็บผลต่อมาก็มีการเริ่มทำน้ำตาลมะพร้าว ซึ่งป้าเปรื่อง มรรคทรัพย์ เกษตรกรตำบลคลองเขิน อำเภอเมืองจังหวัดสมุทรสงคราม อายุ 83 ปี เล่าความเป็นมาของการทำน้ำตาลมะพร้าวให้ฟังว่า สมัยก่อนเนื่องจากมีการปลูกมะพร้าวกันมาก วันหนึ่งมีเด็กหนุ่มขึ้นต้นมะพร้าวแล้วเอามีดไปฟันจั่นหรือช่อดอกมะพร้าวเล่น ต่อมาเห็นมีน้ำไหลออกมาจากจั่นจึงเอานิ้วลองจิ้มดูดชิม ปรากฏว่ามีรสหวานดีจึงนำเอาภาชนะมารองรับน้ำที่หยดจากจั่นมะพร้าว ปรากฏว่าได้น้ำตาลสดมา 1 ขัน จึงนำมาต้มแล้วนำไปดื่มได้รสหวานอร่อยดี จึงทำอีก คราวนี้เอาน้ำตาลมาทดลองต้มอีกปรากฏว่าต้มจนน้ำตาลสดเดือดและลืมมาดู น้ำตาลจึงแข็งกลายเป็นตังเม กินก็อร่อยดี จึงนำมาทดลองทำอีกหลายครั้งจนกระทั่งได้พบสูตรการทำน้ำตาลมะพร้าวและมีกระบวนการผลิตน้ำตาลเรื่อยมา จนถึงปัจจุบันนี้ก็จะมีองค์ความรู้มากมายจากการทำน้ำตาลมะพร้าว และแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์อื่นๆ ตามวิถีชีวิตของชุมชน ได้แก่ การทำน้ำตาลเมาหรือกระแช่ ดื่มกันในเทศกาลต่างๆ ของชุมชนในสมัยก่อน ปัจจุบันก็ไม่ค่อยมีใครทำแล้วการทำน้ำตาลมะพร้าวจึงมีประวัติความเป็นมาตามวิถีชีวิตของชุมชน จนกระทั่งวันนี้อาชีพการทำน้ำตาลมะพร้าวก็จะเป็นอาชีพที่สร้างรายได้ที่ดีแก่เกษตรกรชาวสวนมะพร้าวที่สำคัญอาชีพหนึ่ง
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
มะพร้าวเป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยว มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Coco nucifera Linn เชื่อกันว่ามีแหล่งกำเนิดอยู่บริเวณแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตั้งแต่แหลมมาลายูไปจนถึงนิวกินี
ระบบรากเป็นรากฝอย ลำต้นเดี่ยว ใบรวมแบบขนนก ช่อดอกอยู่เหนือก้านใบ ติดกับลำต้น ชาวสวนมะพร้าวเรียกว่าจั่น ผลประกอบด้วยเปลือก 3 ชั้น คือ เปลือกชั้นนอก เปลือกชั้นกลาง จนถึงกะลา เมล็ดคือส่วนทั้งหมดที่อยู่ในกะลา





- 35 -

พันธุ์มะพร้าวตาล
เป็นสายพันธุ์มะพร้าวที่ชาวสวนคัดเลือกมาจากต้นมะพร้าวปกติที่ให้ปริมาณน้ำตาลสดมาก สม่ำเสมอ จำนวนจั่นต่อปีมาก จั่นใหญ่เหนียวโน้มได้ง่าย พันธุ์มะพร้าวที่นิยมปลูกในจังหวัดสมุทรสงครามได้แก่ พันธุ์เท้งบ้อง พันธุ์สาริชา พันธุ์สายบัว และพันธุ์ทะเลบ้า
ปัจจุบันเกษตรกรในจังหวัดสมุทรสงครามก็ยังมีการคัดพันธุ์มะพร้าวมาเรื่อยๆ ได้แก่ พันธุ์มะพร้าวน้ำหอมหรือพันธุ์มะพร้าวอ่อนน้ำหวานก็มีการคัดพันธุ์มาใช้ในการทำน้ำตาลมะพร้าว เพราะน้ำตาลสดที่ได้หลังจากนำมาเคี่ยวแล้วจะได้น้ำตาลที่หวานมันและมีกลิ่นหอมและจำนวนจั่นต่อปีมีมากแต่มีข้อเสียคือจั่นเล็ก น้ำตาลต่อวันได้น้อย โดยมีนายบุญมาก ลิ้มไพบูลย์ เกษตรกรตำบลดอนมะโนรา อำเภอบางคนที ริเริ่มทำน้ำตาลมะพร้าวน้ำหอมแล้วนำน้ำตาลมะพร้าวมาทำผลิตภัณฑ์น้ำตาลสดบรรจุขวดและบรรจุกระป๋องจำหน่าย เป็นการเพิ่มช่องทางการตลาดของน้ำตาลมะพร้าวอีกช่องทางหนึ่ง ซึ่งตลาดยอมรับเป็นอย่างดี
เกษตรกรตำบลนางตะเคียน อำเภอเมืองสมุทรสงคราม ได้คัดพันธุ์น้ำตาลมะพร้าวพันธุ์หนึ่งชื่อว่า “พันธุ์ค่อม” เมื่อประมาณปี 2540-2545 ซึ่งเป็นพันธุ์มะพร้าวต้นใหญ่ต้นเตี้ยตกจั่นภายใน 2 ปีครึ่งถึง 3 ปี เป็นพันธุ์มะพร้าวที่มีผลใหญ่ ลำต้นใหญ่ จั่นมีขนาดใหญ่ และจั่นมีขนาดสั้นยาวประมาณ 1 ฟุต แต่ให้น้ำตาลดีมาก โดยให้น้ำตาลวันละประมาณ 6-10 ลิตร ซึ่งขณะนี้กำลังทดสอบเก็บผลผลิตและกำลังเพาะขยายพันธุ์ใช้ในพื้นที่ตำบลนางตะเคียน ในส่วนของทางราชการ สถานีพืชสวน อำเภอสวี จังหวัดชุมพร ก็มีการคัดพันธุ์และผสมพันธุ์เพื่อใช้สำหรับทำน้ำตาลมะพร้าว ได้แก่ พันธุ์ลูกผสมสวี1 และ สวี2 ซึ่งมีเกษตรกรตำบลวัดประดู่ อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม นำมาปลูกก็ได้ผลดี ซึ่งเจ้าหน้าที่เกษตรตำบลกำลังดำเนินการเก็บข้อมูลร่วมกับเกษตรกรผู้ปลูกมะพร้าวถึงความเหมาะสมในการส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกกันต่อไป
พื้นที่ปลูกมะพร้าวตาลของจังหวัดสมุทรสงคราม มีเกษตรกรทำสวนมะพร้าวเพื่อทำน้ำตาลมะพร้าวทั้ง 3 อำเภอ ปัจจุบัน ปี 2548 มีพื้นที่ทำสวนมะพร้าวตาลทั้งหมด ประมาณ 18,651 ไร่ ได้ผลผลิตเฉลี่ย 1,279 กิโลกรัม/ไร่/ปี ราคาน้ำตาลปี 2548 ราคากิโลกรัมละ 15-20 บาท ซึ่งสามารถสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจให้จังหวัดสมุทรสงครามประมาณปีละสามร้อยกว่าล้านบาท
ขั้นตอนการทำน้ำตาลมะพร้าว
จังหวัดสมุทรสงครามเป็นจังหวัดที่มีการปลูกต้นมะพร้าวมาตั้งแต่สมัยที่ยังมีการทำนาข้าวกันอยู่ ซึ่งในอดีตจะมีการทำนาข้าวอยู่ทั่วไปในจังหวัด และจะปลูกต้นมะพร้าวตามคันนา เพื่อใช้เป็นร่มเงาในการพัก




- 36 -

ร้อนในช่วงของการทำนา แต่ปัจจุบันการทำนาข้าวมีลดน้อยลง เพราะชาวบ้านหันมาทำสวนผลไม้และสวนมะพร้าวแทน อาชีพการทำน้ำตาลมะพร้าวนั้นก็ได้มีการทำกันมาตั้งแต่สมัยที่มีการทำนาอยู่ คือในช่วงที่ว่างเว้นจากการทำนาชาวบ้านก็จะทำน้ำตาลมะพร้าวกัน ซึ่งในสมัยก่อนขั้นตอนการทำน้ำตาลมะพร้าวนั้น ค่อนข้างจะมีขั้นตอนมากกว่าในสมัยปัจจุบันนี้ และจะรองน้ำตาลเพียงครั้งเดียวคือเฉพาะน้ำตาลเช้า ซึ่งปัจจุบันจะรองน้ำตาลทั้งเช้าและเย็น หรือที่ชาวบ้านเรียกน้ำตาลช่วงเย็นว่า “น้ำตาลเที่ยง”
วัสดุอุปกรณ์
1. พะอง (ไม้ไผ่ใช้สำหรับขึ้นต้นมะพร้าว) ตาพะอง
2. กระทะ
3. กระบอกรอน้ำตาล เป็นไม้ไผ่ หรือพลาสติก หูกระบอก
4. ไม้พะยอม, ไม้เคี่ยม
5. มีดปาดตาล
6. ฟืน
7. เตาตาล
8. อุปกรณ์ที่ใช้บรรณจุ เช่น หม้อตาล, หม้อกานน, ปี๊บ, ถุงพลาสติก
9. ไม้วีน้ำตาล (ลวดกะทุ้งน้ำตาล)
10. ผ้ากรองน้ำตาล
11. โพงตักน้ำตาล
12. โคครอบน้ำตาล
13. เนียนปาดน้ำตาล
14. เสวียน (ที่รองกระทะ)
15. เครื่องปั่นน้ำตาลด้วยมอเตอร์
16. ไม้คานหาบกระบอก
17. ที่ล้างกระบอก
ขั้นตอนการทำน้ำตาลมะพร้าว
การเตรียมการ
ชาวสวนจะนำพะอง ไปพาดที่ต้น
มะพร้าวตาลเพื่อใช้ขึ้นไปเก็บน้ำตาลสด เลือก
จั่นที่เหมาะสมโดยการทดลองใช้มีดปาดที่
ปลายจั่น แล้วใช้มือเด็ดด้านข้างของจั่น หาก
- 38 -


น้ำตาลจะเดือด ใช้โคคลอบกันน้ำตาลล้น
แล้วเคี่ยวน้ำตาลต่อไปจนน้ำตาลงวด
งวดได้ที่แล้วเปิดโคคลอบออก และลดไฟ
ให้อ่อนลง



จากนั้นเตรียมหมุนกระทะ เพื่อไม่ให้น้ำตาลในกระทะไหม้ และดูน้ำตาลในกระทะเดือดเป็นลักษณะขึ้นดอกหมาก จึงยกกระทะลงวางบนเสวียน หรือล้อรถยนต์เก่า เพื่อไม่ให้กระทะโคลงเคลง ใช้ไม้วีน้ำตาลจนแห้งได้ที่







เทใส่ภาชนะ หรือหยอดใส่พิมพ์จนน้ำตาลเย็น จึงเก็บใส่หีบห่อเพื่อจำหน่ายต่อไป น้ำตาลสด 7 ปี๊บ จะเคี่ยวน้ำตาลได้ 1 ปี๊บ (30 ก.ก.)










- 39 -









วิธีการทำน้ำตาลมะพร้าวปลอดภัยสารพิษ
เนื่องจากประเทศไทยได้มีการกำหนดวาระแห่งชาติในการพัฒนาผลผลิตทางการเกษตรปลอดสารพิษตั้งแต่ปี 2547 เป็นต้นมา และจังหวัดสมุทรสงครามได้กำหนดยุทธศาสตร์ในการพัฒนาจังหวัดสมุทรสงคราม ให้อาหารทะเลพืชผักผลไม้ปลอดภัยสารพิษ พร้อมทั้งเป็นนโยบายของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กรมส่งเสริมการเกษตรมีการรณรงค์การผลิตอาหารปลอดภัยสารพิษ สำนักงานเกษตรจังหวัดสมุทรสงคราม จึงมอบหมายให้เจ้าหน้าที่และนักวิชาการเกษตรทุกคนมีการจัดการองค์ความรู้เรื่องการผลิตอาหารพืชผักผลไม้ปลอดภัยสารพิษตั้งแต่ฟาร์มของเกษตรกร ผ่านกระบวนการแปรรูปผลผลิตเกษตรจนถึงโต๊ะอาหารต้องมีกระบวนการผลิตอาหารปลอดภัยสารพิษทุกขั้นตอน
การทำน้ำตาลมะพร้าวปลอดภัยสารพิษในจังหวัดสมุทรสงครามก็มีการจัดกระบวนการผลิตน้ำตาลมะพร้าวปลอดภัยสารพิษ คือ
( 1 ) ความปลอดภัยสารพิษในการปลูกมะพร้าว
ต้องเป็นต้นพันธุ์ที่แข็งแรงปลอดภัยจากการใช้สารเคมี เกษตรกรจะมีการใช้ปุ๋ยหมัก การขึ้นเลนเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของดิน หรือการใช้ปุ๋ยหมักจากมูลสัตว์
การกำจัดศัตรูพืช ศัตรูของมะพร้าวได้แก่ ด้วงต่างๆ ในกระบวนการทำความสะอาดร่องสวน และการใช้เชื้อราเขียวป้องกันกำจัดหนอนด้วง และให้ความรู้เกษตรกรในการบำรุงรักษาต้นมะพร้าวให้สมบูรณ์แข็งแรง ศัตรูพืชก็จะไม่เข้าทำลาย การตรวจทำความสะอาดและตัดแต่งกิ่งตัดแต่งคอต้นมะพร้าวก็จะเป็นการช่วยกำจัดศัตรูมะพร้าวไปในตัว
มีวิธีคิดของคนทำสวนมะพร้าวให้ชาวสวนมะพร้าวได้ปฏิบัติตนในการทำสวนมะพร้าวคือ “รอยเท้าของเกษตรกรคือความเจริญงอกงามของต้นมะพร้าว” หมายถึง เกษตรกรต้องหมั่นดูแลสวนมะพร้าวของตนเองอย่างสม่ำเสมอย่อมสร้างความเจริญงอกงามแก่ต้นไม้ได้อย่างดี

- 40 -

( 2 ) ความปลอดภัยของการดูและจั่นมะพร้าว
จั่นมะพร้าว เกษตรกรจะต้องปาดเอาน้ำตาลมะพร้าวไปเคี่ยวเป็นน้ำตาลมะพร้าวทุกวัน และตรงจั่นมะพร้าวก็จะมีปัญหาจั่นมะพร้าวเป็นหนอนเพราะมีแมลงมาตอมจั่นแล้ววางไข่ไว้ทำให้เกิดเป็นตัวหนอน ทำให้น้ำตาลสดที่ได้สกปรก และบูดง่าย ได้น้ำตาลสดน้อย
วิธีแก้ไขแต่เดิมเกษตรกรจะใช้สารเคมีในการกำจัดแมลงศัตรูพืชมาโรยป้องกันแมลง ทำให้เกิดสารพิษตกค้างในน้ำตาลมะพร้าว เป็นอันตรายมาก
วิธีการป้องกันที่ปลอดภัยจากสารพิษ มี 3 วิธีดังนี้ วิธีที่ 1 การใช้น้ำส้มควันไม้ไล่แมลงโดยการนำน้ำส้มควันไม้ฉีดพ่นบริเวณโคนจั่นมะพร้าว แมลงจะเหม็นควันไฟ ไม่มาทำลายปลายจั่นมะพร้าวอีก แถม
เกษตรกรบางรายบอกว่ายังทำให้ได้น้ำตาลมากขึ้นและน้ำตาลมะพร้าวหวานขึ้นอีกด้วย นับเป็นวิธีที่ได้ผลและปลอดภัยจากสารเคมีที่เป็นพิษ
วิธีที่ 2 การป้องกันกำจัดแมลงมาตอมวางไข่ที่จั่นมะพร้าว ในเวลาปาดเอาน้ำตาลสด ก็คือ การใช้ลูกเหม็นหรือลูกกันสัตว์ประมาณ 2-3 ลูกใส่ถุงที่ทำจากมุ้งเจียวแขวนไว้ที่จั่นมะพร้าวก็จะป้องกันไม่ให้แมลงมาตอมหรือทำลายจั่นมะพร้าวได้ผลดี และปลอดภัยจากสารพิษเช่นกัน
วิธีที่ 3 การโน้มจั่นมะพร้าวหลังจากใช้มีดปาดจั่นแล้วให้โน้มจั่นลงในกระบอกรอน้ำตาล แมลงจะได้ไม่ตอมก็พอจะห้องกันแมลงทำลายจั่นและวางไข่ที่จั่นมะพร้าวได้ดีพอสมควรในการป้องกันกำจัดแมลงที่ปลอดภัยสารพิษ
ทั้ง 3 วิธีที่ผมได้ให้คุณไพบูลย์ ผลพูล เกษตรกรที่ทำน้ำตาลมะพร้าวตำบลคลองเขินไปทดลองใช้แล้วได้ผลดี
( 3 ) เทคนิคการปาดตาลให้น้ำตาลออกดี
ป้าเปรื่อง มรรคทรัพย์ เล่าให้ฟังว่าก่อนปาดจั่นทุกครั้งให้ใช้มีดตาลแตะบริเวณหน้าแผลกาดตาลก่อน เป็นการกระตุ้นให้เกสรกระทบกระเทือน จั่นมะพร้าวจะได้ไม่เกิดผลเล็กๆ เมื่อปาดตาลจะทำให้น้ำตาลออกดีขึ้น เรื่องนี้เป็นเทคนิคความเชื่อต้องพิสูจน์เองนะครับ
( 4 ) กระบวนการรอน้ำตาลมะพร้าวที่ปลอดภัยสารพิษ
สมัยก่อนการรอน้ำตาลมะพร้าวอุปกรณ์ในการรอน้ำตาลสดจะใช้วัสดุในท้องถิ่น คือ กระบอกไม้ไผ่โดยนำมาตัดเป็นปล้องๆ ละ 1 กระบอก เจาะปากกระบอกร้อยเชือกสำหรับแขวนหรือผูกกระบอกติดกับจั่นมะพร้าว และใช้สำหรับร้อยไม้คานหาบกระบอกน้ำตาลมะพร้าวมาที่เตาเคี่ยวน้ำตาลมะพร้าวต่อไป ซึ่งการดูแลความสะอาดปลอดสารพิษเกษตรกรชาวสวนตาลก็ทำได้ดี คือทุกครั้งที่จะนำกระบอกไม้ไผ่ไปรอน้ำตาลสดจะต้องนำกระบอกล้างในน้ำสะอาด และรวกน้ำร้อนเดือด และรมควันกระบอกก่อนนำไปรอน้ำตาล จะทำให้น้ำตาลมีคุณภาพดี มีความหอมหวาน แต่ปัจจุบันมีปัญหาเกษตรกรที่ทำน้ำตาลมากๆ จะรวกกระบอกไม่
- 41 -

ค่อยสะอาดเท่าที่ควร ทำให้เกิดปัญหาเชื้อราได้ และยังมีปัญหากระรอกเจาะกระบอกไม้ไผ่ และกัดกระบอกไม้ไผ่รั่วทำให้ผลผลิตเสียหาย เกษตรกรจึงเลิกใช้กระบอกไม้ไผ่
ต่อมามีการใช้กระบอกพลาสติกและขวดยาสารเคมีที่ล้างสะอาดแล้วมาใช้ก็มีคำแนะนำจากเจ้าหน้าที่เกษตรและเจ้าหน้าที่จากสาธารณะสุขว่าจะมีปัญหาสารตกค้างและสารปนเปื้อนจากภาชนะดังกล่าว เกษตรกรจึงเลิกใช้และยังใช้กระบอกพลาสติกอยู่ จากนั้นได้มีการผลิตกระบอกรอน้ำตาลที่เป็นอลูมิเนียมมาขายในท้องตลาด เกษตรกรก็ซื้อมาใช้อีก ก็มีการแนะนำตากเจ้าหน้าที่ว่ากระบอกอลูมิเนียมน่าจะมีสารปนเปื้อนเพราะความหวานของน้ำตาลกับภาชนะที่เป็นอลูมิเนียมน่าจะทำปฏิกิริยากันและเกิดสารปนเปื้อนได้
ปัจจุบันสมัชชาอาหารปลอดภัยคณะกรรมการสภามนตรีได้ให้คำแนะนำและให้การสนับสนุนปัจจัยการผลิตน้ำตาลปลอดสารพิษ โดยการให้ใช้กระบอกรอน้ำตาลเป็นกระบอกแสตนเลส ซึ่งปลอดภัยสารพิษแน่นอน แต่ต้องคอยระวังคนขโมยกระบอกรอน้ำตาลไปขายให้ดีก็แล้วกันเด้อ
( 5 ) กระบวนการเคี่ยวน้ำตาลมะพร้าวปลอดภัยสารพิษ
การเคี่ยวน้ำตาลมะพร้าวต้องมีอุปกรณ์ต่างๆ และการดูแลอุปกรณ์ต่างๆ ให้สะอาดและปลอดภัยจากสารพิษและสารปนเปื้อนก็ต้องดำเนินการควบคุมดูแลแต่ละอุปกรณ์ดังนี้
5.1 เตาเคี่ยวน้ำตาลมะพร้าว การดูแลควบคุมการป้องกันความสกปรกและปนเปื้อนในน้ำตาลมะพร้าว ได้แก่
- การทำความสะอาดรอบๆ เตาตาลก่อนเคี่ยวน้ำตาลมะพร้าวทุกวันไม่ให้มีฝุ่นละออง
ในขณะเคี่ยวน้ำตาล
- การกองฟืนสำหรับเคี่ยวน้ำตาลมะพร้าวปลอดสารปนเปื้อน ต้องกองฟืนให้เป็น
ระเบียบไม่กองเกะกะและมีฝุ่นละออง และไม่ใช้เชื้อเพลิงที่มีกลิ่นเหม็น เช่น
ยางรถยนต์ หรือวัสดุที่ก่อให้เกิดฝุ่นละอองในขณะเคี่ยวน้ำตาลมะพร้าว
- อุปกรณ์กระชอนกรองน้ำตาล ผ้าที่มีสีขาวมากๆ ต้องซักให้สะอาดและตากให้แห้ง
สนิทอย่าให้มีฝุ่นหรือราขึ้น จะทำให้น้ำตาลมีสารปนเปื้อนได้
- กระทะเคี่ยวน้ำตาลต้องล้างให้สะอาดก่อนนำมาเคี่ยวตาล
- ภาชนะในการเคี่ยวน้ำตาลมะพร้าวต้องล้างหรือต้มน้ำฆ่าเชื้อให้สะอาดก่อนนำมาใช้
ทุกครั้ง
5.2 การเคี่ยวน้ำตาลมะพร้าวปลอดภัยสารปนเปื้อน
- การแต่งกายของคนเคี่ยวน้ำตาลต้องสะอาด
- ผึ้งและแมลงวันต้องไม่มี ต้องมีมุ้งลวดป้องกันจะดีมาก แต่มีภูมิปัญญาชาวบ้านในการ
ป้องกันผึ้งมาตอมขณะเคี่ยวน้ำตาล คือ สัญชาติญาณของผึ้งจะขยันหากินในตอนเช้า
- 42 -

เวลาเคี่ยวน้ำตาลจะเคี่ยวน้ำตาลประมาณ 10.00 น.เป็นต้นไป ผึ้งจะไม่ค่อยมาทำความ
รำคาญหรือมาทำให้เกิดการปนเปื้อนได้ เวลาสายๆ และเที่ยวๆ ผึ้งจะกลับเข้ารังเพราะ
อากาศร้อนก็เป็นวิธีป้องกันด้วยภูมิปัญญาชาวบ้านอีกวิธีหนึ่ง
- การทำมุ้งลวดป้องกันบริเวณโรงเคี่ยวน้ำตาล ก็สามารถป้องกันผึ้งได้ดี และถ้าให้ดีต้อง
ป้องกันสัตว์ทึกชนิดได้ด้วยจะดีเช่น นก หนู สุนัข แมว ฯลฯ ด้วยจะดีมากๆ
- ภาชนะในการหยอดน้ำตาลเป็นปึก หรือปี๊บบรรจุน้ำตาลต้องล้างทำความสะอาดก่อน
นำมาใช้บรรจุน้ำตาลมะพร้าว
5.3 บรรจุภัณฑ์น้ำตาลมะพร้าวที่ปลอดภัยสารพิษ
- ต้องบรรจุน้ำตาลมะพร้าวในขณะที่น้ำตาลไม่เย็นจัด
- ต้องมีห้องเก็บน้ำตาลปี๊บที่บรรจุแล้วที่สะอาดและไม่มีแมลง สัตว์ ศัตรูรบกวน
- การบรรจุถุงพลาสติกขนาด ½ กิโลกรัม หรือ 1 กิโลกรัม ให้บรรจุในพลาสติกที่สะอาด
และไม่เกิดสารปนเปื้อนได้ และเก็บไว้ในห้องที่สะอาดก่อนจำหน่าย และการบรรจุควร
ซีลปากถุงพลาสติกให้เรียบร้อย วางเรียงให้เป็นระเบียบ
การจำหน่ายน้ำตาลมะพร้าวปลอดสารพิษ
- ควรปิดฉลากเน้นวัน เดือน ปีที่ผลิต ขนาดบรรจุ ราคาที่แน่นอน และคำแนะนำในการเก็บรักษา และการนำไปใช้ประโยชน์ และแหล่งผลิตพร้อมชื่อยี่ห้อสินค้าที่ชัดเจน
ปัญหาและคำแนะนำการผลิตน้ำตาลปลอดสารพิษ
คุณภานุโชติ ทองยัง ตำแหน่งเภสัชกร สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสมุทรสงคราม ได้ให้ข้อคิดและคำแนะนำในการทำน้ำตาลมะพร้าวปลอดสารพิษไว้ในการอบรมสัมมนาการทำน้ำตาลปลอดภัยสารพิษไว้ดังนี้
จังหวัดสมุทรสงคราม มีการประกอบอาชีพทำน้ำตาลมะพร้าวมาเป็นเวลายาวนาน ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน แต่ในระยะหลังกระบวนการผลิตน้ำตาลมะพร้าวเริ่มเปลี่ยนแปลงรูปแบบวิธีการผลิตไปจากเดิมเป็นหลายรูปแบบ ถ้าเราจะทำน้ำตาลมะพร้าวตามภูมิปัญญาเดิมของเราก็เป็นสิ่งที่ดีแต่ถ้าเราสามารถมีความรู้ที่อธิบายได้ในเชิงวิทยาศาสตร์ ว่าทำไมต้องใส่สารฟอกขาว ทำอย่างไรน้ำตาลมะพร้าวจะไม่เยิ้ม สีคล้ำ และนำไปประยุกต์ใช้กับกระบวนการทำน้ำตาลปลอดสารพิษที่เราทำอยู่ก็จะยิ่งเป็นการเสริมศักยภาพในการผลิตน้ำตาลมะพร้าวของเราได้อย่างดียิ่งขึ้น
ประเภทน้ำตาลมะพร้าวในปัจจุบันมีหลากหลายรูปแบบ ดังนี้
1. น้ำตาลมะพร้าวแท้ ไม่ผสมน้ำตาลทรายและส่วนผสมอื่นๆ เลย (เกรด A)


- 43 -

2. น้ำตาลมะพร้าวแท้ ผสมน้ำตาลทรายในอัตราส่วน เพื่อคงสภาพเป็นก้อนแข็ง (แต่จะผสม
น้ำตาลทรายเท่าไร?)
3. น้ำตาลมะพร้าวผสมน้ำตาลทราย สารฟอกสี ใส่แบะแซ กล้วย มันเทศ แป้ง ฟักทอง ฯลฯ
4. น้ำตาลทราย 100% ผสมน้ำ แบะแซ ฯลฯ
เมื่อประมาณ 10 ปีที่แล้ว เคยมีการจัดเวทีพูดคุยกันระหว่างกลุ่มผลิตน้ำตาลมะพร้าวแท้กับกลุ่มน้ำตาลหลอม เพราะในช่วงดังกล่าวราคาน้ำตาลมะพร้าวแท้ตกต่ำมาก เพราะมีน้ำตาลหลอมออกมาจำหน่ายและราคาถูกกว่าน้ำตาลมะพร้าวแท้ ผู้บริโภคจึงหันไปบริโภคน้ำตาลหลอม เป็นผลให้ราคาน้ำตาลแท้ถูกดึงราคาต่ำลง ในเวทีดังกล่าวก็เกิดเป็นข้อถกเถียงกันว่าจะสามารถเอาผิดกับผู้ผลิตน้ำตาลหลอมได้หรือไม่ ซึ่งตามกฎหมายถ้าผู้ผลิตน้ำตาลหลอมไม่ได้ระบุว่าเป็นน้ำตาลมะพร้าวแท้ก็ไม่สามารถเอาผิดได้เพราะข้ออ้างของผู้ผลิตน้ำตาลหลอมที่ว่า “เขาผลิตวัตถุให้ความหวาน ไม่ใช่น้ำตาลมะพร้าว” จึงไม่สามารถเอาผิดโรงหลอมน้ำตาลได้
ดังนั้นเมื่อสมัชชาอาหารปลอดภัยมีเป้าหมายชัดเจนว่าต้องการส่งเสริมน้ำตาลมะพร้าวแท้ จึงเป็นโอกาสดีของกลุ่มเกษตรกรที่ผลิตน้ำตาลมะพร้าวแท้ แต่ก็อย่าทอดทิ้งกลุ่มที่ 2 ที่เป็นกลุ่มผลิตน้ำตาลมะพร้าวแท้แต่ผสมน้ำตาลทรายเล็กน้อยเพื่อช่วยคงสภาพก้อนแข็งของน้ำตาลมะพร้าว
วัตถุประสงค์ของการใส่น้ำตาลทรายของเกษตรกรทำน้ำตาลก็เพื่อให้น้ำตาลมะพร้าวคงสภาพเป็นก้อนได้นานไม่คืนตัว เกษตรกรต้องระบุวัตถุประสงค์ของการปนน้ำตาลทรายให้ผู้บริโภคทราบว่าใส่เพื่ออะไร ใส่ปริมาณเท่าไรไม่หลอกผู้บริโภคว่าเป็นน้ำตาลมะพร้าวแท้ 100%
เมื่อก่อนผู้ผลิตน้ำตาลมะพร้าวรวมกลุ่มกันเรียกร้องให้การจำหน่ายน้ำตาลมะพร้าวต้องมีฉลากและต้องการกำหนดมาตรฐานน้ำตาลมะพร้าวที่มีคุณภาพ โดยได้ดำเนินการไปทำเรื่องส่งไปถึงกระทรวงสาธารณะสุขแล้วแต่ก็มีการพิจารณาว่าถ้าจะให้น้ำตาลมะพร้าวต้องมีฉลากก็จะต้องย้อนมาดูที่โรงงานผลิตน้ำตาลมะพร้าวก็ต้องได้มาตรฐานด้วย ก็จะส่งผลกระทบต่อกลุ่มผู้ผลิตน้ำตาลมะพร้าวทั้งจังหวัด จึงได้ชะลอกระบวนการดังกล่าวไว้ก่อนจนถึงปัจจุบัน จึงยังไม่สามารถกำหนดมาตรฐานน้ำตาลมะพร้าวได้
ปัญหาของน้ำตาลมะพร้าวแท้ มีดังนี้
น้ำตาลสดเป็นฟอง หมายถึง น้ำตาลเริ่มจะบูด เกิดเชื้อโรคกินน้ำตาล โดยเกิดขึ้นในช่วงที่อุณหภูมิของอากาศสูงประมาณ 30-40 องศาเซลเซียส และเชื้อโรคจะแพร่พันธุ์ในช่วงอุณหภูมิดังกล่าวได้ดี และเชื้อโรคก็จะแบ่งตัวจาก 1 เป็น 2 ตัว 2 เป็น 4 ตัว 4 เป็น 8 ตัว ไปเรื่อยๆ อย่างรวดเร็ว ทำให้น้ำตาลมะพร้าวเสียเพราะมีเชื้อโรคอยู่ ดังนั้นการเก็บน้ำตาลมะพร้าวจึงต้องเก็บน้ำตาลมะพร้าวในช่วงที่อากาศยังไม่ร้อนมาก จะได้ไม่มีเชื้อโรคในน้ำตาลสด น้ำตาลไม่เกิดฟอง น้ำตาลไม่เสีย และต้องนำน้ำตาลมะพร้าวจากสวนมาต้มเคี่ยวให้เร็วที่สุดเพื่อป้องกันการเกิดเชื้อโรคและน้ำตาลไม่เสีย ใช้เวลาให้เหมาะสม

- 44 -

กระบอกรอน้ำตาลที่เกษตรกรล้างทำความสะอาด ให้ต้มน้ำร้อนนำกระบอกลงไปต้มในน้ำร้อนประมาณ 1 นาที จะช่วยฆ่าเชื้อโรคที่อาศัยในกระบอกได้ แต่ถ้าลวก จุ่มแล้วเอาขึ้น ตามขอบมุมของกระบอกอาจไม่สะอาด การฆ่าเชื้อโรคไม่ทั่วถึง จึงเป็นแหล่งสะสมเชื้อโรคได้ เมื่อนำไปรอน้ำตาลครั้งต่อไปก็จะทำให้
น้ำตาลมะพร้าวเสียเร็วเพราะมีเชื้อโรคอาศัยอยู่จากการล้างกระบอกไม่สะอาด น้ำตาลสดที่ขึ้นเก็บสาย อากาศร้อน ทำให้เกิดฟอง น้ำตาลเสีย มีกลิ่น เกษตรกรทำตาลจึงใช้ยาซัดฟอกขาวใส่ ยาซัดฟอกสีจะมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียที่ทำให้น้ำตาลเสียได้ จึงทำให้น้ำตาลสดอยู่ได้นาน
ผึ้งตอมงวงตาล เกษตรกรแก้ปัญหาผึ้งตอมงวงตาลตามความเข้าใจของตนเอง โดยใช้ “กาม่า” (DDP) บีบไล่บ้าง ใช้สารเคมีฆ่าแมลงอื่นๆ ฉีดบ้าง จึงทำให้น้ำตาลสดที่ได้มีสารพิษตกค้างมีการใช้ยาฆ่าแมลงบีบไล่ผึ้ง ทำให้เกิดสารตกค้างในกระบอกรอน้ำตาล ซึ่งเป็นอันตรายต่อเกษตรกรเองและผู้บริโภค
ปัญหาน้ำตาลมะพร้าวมีสีคล้ำ ไม่เป็นที่ต้องการของตลาด เกษตรกรจึงใช้สารฟอกขาวในน้ำตาลมะพร้าว สารฟอกขาวมีฤทธิ์เป็นสารกันบูดในตัว การที่เกษตรกรใส่สารฟอกขาวในกระบอกก่อนนำขึ้นไปรอน้ำตาลก็จะทำให้น้ำตาลมะพร้าวไม่เสียง่าย แต่จะเป็นการเพิ่มสารฟอกขาวในน้ำตาลเมื่อนำมาเคี่ยวโดนความร้อนก็จะเกิดเป็นแก็สและทำให้น้ำตาลมะพร้าวมีสีขาว
การใช้สารฟอกขาวในน้ำตาลมะพร้าวซึ่งเป็นสารกันบูดในตัวเองด้วยนั้น เมื่อโดนความร้อนจะเกิดแก็สและกัดสีน้ำตาลให้มีสีขาว ซึ่งสารดังกล่าวดังกล่าวจะใช้ในอุตสาหกรรมฟอกมุ้ง ข้อเสียของสารฟอกขาวที่มีปริมาณแก็สมากๆ จะมีฤทธิ์กัดกระเพาะผู้บริโภค โดยเฉพาะคนที่เป็นโรคภูมิแพ้ หืดหอบ เมื่อสัมผัสกับสารฟอกขาวทำให้หลอดลมหดเกร็ง หายใจไม่ออก และเสียชีวิตได้ จึงเป็นที่มาของการให้ความสนใจกับน้ำตาลมะพร้าวปลอดสารฟอกสีและมีการตรวจสอบการใช้สารฟอกขาวในน้ำตาลมะพร้าวมากขึ้น
ลักษณะของสารฟอกขาว มี 2 ชนิด คือ
1. ไฮโดรซัลไฟต์ (ตราสิงห์แดง) ห้ามใช้กับการฟอกขาวน้ำตาล เพราะเขาใช้ในอุตสาหกรรมฟอกสีมุ้งและเครื่องหนัง
2. โซเดียมไบซัลไฟต์ , โซเดียมเมตาไบซัลไฟต์ หรือ โปรแตสเซียมไบซัลไฟต์ , โปรแตส เซียมเมตาไบซัลไฟต์ (ตราสิงห์เขียว) ใช้ได้
ซึ่งที่ผ่านมามีการใส่สารฟอกขาวใส่ในน้ำตาล เมื่อนำไปตรวจก็พบสารตกค้างในน้ำตาลมะพร้าวในหลายตัวอย่าง มีทั้งกลุ่มที่ใช้สารฟอกขาวที่ใช้ได้แต่ใส่ในปริมาณมาก และอีกกลุ่มที่ใช้สารฟอกขาวแบบห้ามใช้ แต่ใส่ในปริมาณน้อย ไม่เป็นอันตรายต่อผู้บริโภค
ปริมาณการใช้สารฟอกขาวในน้ำตาลมะพร้าว คือ น้ำตาลสด 2 ปี๊บ ให้ใส่สารฟอกขาวได้ไม่เกิน 1 กรัม เมื่อตรวจก็จะพบสารตกค้างในน้ำตาลมะพร้าว 40 มิลลิกรัมเปอร์เซ็นต์ ไม่เป็นอันตราย ถ้าใช้เกิน 1 กรัม

- 45 -

ก็จะพบสารตกค้างเกิน 40 มิลลิกรัมเปอร์เซ็นต์ เกินมาตรฐาน ซึ่งมาตรฐานน้ำตาลมะพร้าวอาจไม่ได้กำหนดว่าไม่ให้มีสารฟอกขาวตกค้างในน้ำตาลเลย ให้ใช้ได้แต่อย่าให้เกินมาตรฐาน และการใส่สารฟอกขาวไม่ควรใส่ในช่วงก่อนต้มเคี่ยวน้ำตาลสด เพราะสารฟอกขาวเมื่อโดนความร้อนสารฟอกขาวก็จะระเหยกลายเป็นแก็ส
หมดไม้เกิดประโยชน์อะไร ให้ใส่ตอนยกลงจากเตาในช่วงระหว่างที่กวนเป็นน้ำตาลแห้ง
น้ำตาลมะพร้าวมีเยิ้มคืนตัว เพราะอุณหภูมิของบ้านเราเป็นเมืองร้อนจึงเกิดการเยิ้ม คืนตัว เหลว เกษตรกรจึงเจือปนน้ำตาลทรายเพื่อให้น้ำตาลมะพร้าวแข็งอยู่ตัวได้นาน แต่ปริมาณการใส่น้ำตาลทรายในน้ำตาลมะพร้าวเท่าไรจึงจะทำให้คงรสชาติของน้ำตาลมะพร้าวไว้ได้ จึงมีนักวิจัยนำน้ำตาลมะพร้าวไปวิจัยและกำหนดมาตรฐานน้ำตาลมะพร้าวแท้ไว้ดังนี้ (น้ำตาลมะพร้าวสด 2 ปี๊บ ให้ใส่น้ำตาลทราย 2 กิโลกรัม) ถ้าใส่น้ำตาลทรายเกิน 2 กิโลกรัมต่อน้ำตาลสด 2 ปี๊บ จะกลายเป็นน้ำตาลหลอมทันที เพราะรสชาติจะเปลี่ยนไป
ถ้าน้ำตาลมะพร้าวอยู่ในสภาพอากาศเย็นหรือเย็นจัดจะช่วยรักษาสภาพน้ำตาลมะพร้าวให้คงตัว แข็ง ไม่เยิ้ม เกษตรกรจึงต้องคิดหาวิธีการเก็บรักษาน้ำตาลหรือพัฒนาบรรจุภัณฑ์น้ำตาลมะพร้าวให้คงสภาพได้นาน ในอดีตเกษตรกรทำน้ำตาลจะหยอดน้ำตาลใส่ในหม้อดินน้ำตาลมะพร้าวจะคงสภาพได้นาน เพราะหม้อดินจะมีลักษณะไม่เก็บความร้อน ละบายอากาศได้ดี จึงสอดคล้องกับงานวิจัยชิ้นหนึ่งที่วิจัยไว้ว่าถุงพลาสติกใสแบบถุงร้อนจะทำให้น้ำตาลมะพร้าวสีคล้ำเร็วแต่จะเหลวช้าเพราะถุงร้อนมีลักษณะบางละบายความร้อนได้ดี ส่วนน้ำตาลที่บรรจุในถุงพลาสติกหนาแบบสุญญากาศจะทำให้น้ำตาลสีคล้ำช้าแต่เหลวเร็วเพราะละบายความร้อนได้ไม่ดี
ดังนั้น การสร้างความเข้าใจแก่ผู้บริโภคในเรื่องของน้ำตาลมะพร้าวโดยทำให้ผู้บริโภคทราบว่าลักษณะของน้ำตาลมะพร้าวแท้ต้องเป็นอย่างไร และมีกลุ่มที่ผลิตน้ำตาลมะพร้าวแท้อยู่ที่ไหนบ้าง มีสถานที่ติดต่อได้ หาซื้อได้สะดวก
การตรวจสอบน้ำตาลมะพร้าวหาสารซอกขาว
คุณจิราภา เศรษฐจินตนิน นักวิชาการศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ ได้ให้คำแนะนำในการตรวจสอบคุณภาพน้ำตาลที่ปลอดภัยจากสารฟอกสีไว้ดังนี้
ขั้นตอนวิธีการ ตรวจหาสารฟอกขาวในน้ำตาลมะพร้าว
1. ให้เกษตรกรผู้ผลิตน้ำตาลมะพร้าวทั้ง 6 กลุ่ม นำตัวอย่างน้ำตาลมะพร้าวของตนเองมากลุ่มละ 1 ก้อน หรือ 1 ขีด
2. ละลายน้ำตาลมะพร้าวกับน้ำสะอาดในแก้วทดลอง หยดสารทดสอบโซเดียมไฮโดรซัลไฟด์
(สารฟอกขาว) ตรวจหาสารตกค้าง 1 หยด
3. คนให้เข้ากัน ถ้าสีของน้ำตาลมะพร้าวที่ออกมาเป็นสีฟ้าหรือเขียวแสดงว่าน้ำตาลมะพร้าวนั้นๆ


- 46 -

ปลอดภัยจากสารพิษ ถ้าสีของน้ำตาลมะพร้าวเป็นสีขุ่น คล้ำ หรือสีดำ แสดงว่าน้ำตาลมะพร้าวนั้นๆ มีสารพิษตกค้าง ไม่ควรรับประทาน
ถ้าเกษตรกรสนใจจะตรวจสอบสารฟอกขาวที่จะใช้กับน้ำตาลมะพร้าวว่าปลอดภัยหรือไม่ให้ติดต่อขอสารทดสอบได้ที่สมัชชาอาหารปลอดภัยสมุทรสงคราม
บทสรุปและแหล่งเรียนรู้ของการทำน้ำตาลมะพร้าวปลอดสารพิษ
การทำน้ำตาลมะพร้าวปลอดภัยสารพิษจังหวัดสมุทรสงครามไม่ได้มอบให้ใครคนใดคนหนึ่งหรือหน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่งเป็นผู้ดำเนินการ แต่ต้องมีการบูรณาการกันในหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจึงจะประสบความสำเร็จ ซึ่งผลของการดำเนินการทำน้ำตาลปลอดภัยสารพิษก็จะมีขั้นตอนต่างๆ ที่แต่ละหน่วยงานจะต้องเป็นผู้ดูแลให้คำแนะนำและเชื่อมโยงกันไปสู่กระบวนการผลิตน้ำตาลมะพร้าวปลอดภัยสารพิษ ได้แก่
กระบวนการปลูกมะพร้าว การดูแลพัฒนาผลผลิตน้ำตาลมะพร้าว จะเป็นหน้าที่ของเจ้าหน้าที่เกษตรกรหรือนักวิชาการส่งเสริมการเกษตร จากสำนักงานเกษตรอำเภอและสำนักงานเกษตรจังหวัดเป็นผู้ดำเนินการส่งเสริมให้คำแนะนำและให้เห็นความสำคัญของกระบวนการผลิตน้ำตาลปลอดภัยสารพิษ ทำให้เกิดการลดต้นทุนการผลิตและการรักษาสุขภาพของเกษตรผู้ผลิตและสุขภาพของผู้บริโภค ตลอดจนสามารถเพิ่มผลผลิตเพิ่มคุณค่าของน้ำตาลมะพร้าวให้สะอาดปลอดภัย ส่งผลให้มีการเพิ่มมูลค่าสร้างรายได้ให้กับเกษตรกรผู้ผลิตได้เป็นอย่างดี ทำให้เกษตรกรผู้ทำน้ำตาลมะพร้าวมีคุณภาพชีวิตที่ดี และที่สำคัญได้ทำบุญในการสร้างอาหารปลอดภัยให้คนมีสุขภาพดีทั่วหน้า สมัชชาอาหารปลอดภัยจังหวัดสมุทรสงครามเป็นอีกองค์กรหนึ่งที่ให้การสนับสนุนงบประมาณสร้างแหล่งอาหารปลอดภัยของจังหวัดสมุทรสงครามได้จริง มีแหล่งเรียนรู้ที่มีคุณค่า สร้างปัญญาแก่ผู้ผลิต สร้างคุณภาพชีวิตแก่ผู้บริโภค เป็นโชคดีของชาวสมุทรสงคราม
หน่วยงานสาธารณะสุขอำเภอและจังหวัด และศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ ก็ไม่ต้องเป็นทุกข์กับปัญหาโรคภัยไขเจ็บของประชาชน เพราะทุกหน่วยงานคอยเฝ้าระวังช่วยกันตรวจสอบคุณภาพน้ำตาลปลอดภัยสารพิษ ลดปัญหาอาหารปนเปื้อน เกิดสารพิษได้อย่างจริงจัง ทำให้ผู้ผลิตมีความรู้ในการผลิตอาหารปลอดภัยสารพิษทุกขั้นตอน เจ้าหน้าที่ทุกหน่วยงานที่มีส่วนร่วมสร้างแหล่งอาหารที่ปลอดภัย สร้างใจของผู้ผลิตสร้างความปลอดภัยให้ชีวิตของผู้บริโภค แต่ทั้งนี้ต้องขอขอบคุณสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ให้กับคนไทยทุกคนที่ได้ผลิตและบริโภคอาหารปลอดภัย สร้างคุณภาพชีวิตที่ดีต่อสังคมไทยอย่างแท้จริง
แหล่งเรียนรู้การทำน้ำตาลมะพร้าว
1. ศูนย์เรียนรู้กลุ่มผู้ผลิตน้ำตาลมะพร้าวตำบลคลองเขินหมู่ 3
2. ศูนย์เรียนรู้กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรดาวเรือง ตำบลบางขันแตก


- 47 -

3. ศูนย์เรียนรู้กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรท่าคา ตำบลท่าคา
4. ศูนย์เรียนรู้กลุ่มผู้ผลิตน้ำตาลมะพร้าวตำบลนางตะเคียนหมู่ 2
5. ศูนย์เรียนรู้กลุ่มธุรกิจชุมชนบ้านคลองแขก ตำบลปลายโพงพาง
6. ศูนย์เรียนรู้กลุ่มผู้ผลิตน้ำตาลมะพร้าวตำบลลาดใหญ่

ตลาดนำดำเนิน

ตลาดน้ำดำเนินสะดวกหรือที่ชาวบ้านนิยมเรียกกันว่า ตลาดน้ำคลองลัดพลี มีมานานกว่า 100 ปีเศษมาแล้ว ตั้งอยู่ห่างจากที่ว่าการ อำเภอไปทางทิศตะวันออก 400 เมตรตลาดน้ำดำเนินสะดวก ตั้งอยู่ที่คลองดำเนินสะดวกเหมาะที่จะไปเที่ยว ชมในเวลาเช้า เนื่องจากแดดไม่ร้อนและมีเรือขายสินค้าเป็นจำนวนมาก คลองดำเนินสะดวกเป็นคลองที่เชื่อม แม่น้ำท่าจีน กับแม่น้ำแม่กลอง เริ่มตั้งแต่ประตูน้ำบางยาง แม่น้ำท่าจีน อำเภอบ้านแพ้ว จังหวัดสมุทรสาคร ถึงประตูน้ำบางนกแขวก แม่น้ำแม่กลอง อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงครามทำให้ประชาชนในจังหวัด ราชบุรี สมุทรสาคร และจังหวัดสมุทรสงครามติดต่อถึงกันโดยสะดวกขึ้น ตลอดสองฝั่งคลองดำเนินสะดวก ที่มีความยาว 32 กิโลเมตรนี้ มีคลองซอย คลองเล็ก คลองน้อย แยกออกไปประมาณ 200 คลองเช่น คลอง สี่หมื่น คลองทองหลาง คลองโพธิ์หัก คลองขุน-พิทักษ์ คลองศรีราษฎร์ คลองลัดราชบุรี คลองฮกเกี้ยน ฯลฯ

ตลาดน้ำดำเนินสะดวก หรือที่รู้จักกันทั่วไปในนามตลาดน้ำคลองต้นเข็ม เป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงมากของราชบุรี อยู่ห่างจากกรุงเทพฯราว 80 กิโลเมตร ในราวปี พ.ศ. 2409 รัชกาลที่ 4 โปรดเกล้าฯ ให้ขุดคลองดำเนินสะดวกระยะทางกว่า 32 กิโลเมตร เชื่อมแม่น้ำแม่กลองที่บางนกแขวกกับแม่น้ำท่าจีนที่ประตูน้ำบางยาง และมีคลองซอยเล็ก ๆ มากมาย ทำให้ชาวบ้านในราชบุรี สมุทรสงคราม และสมุทรสาคร สามารถติดต่อกันทางน้ำได้สะดวก
ตลาดน้ำดำเนินสะดวก เปิดตัวสู่สายตาชาวโลกในฐานะแหล่งท่องเที่ยวครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2510 ในภาพของตลาดลอยน้ำที่คราคร่ำไปด้วยเรือพายลำย่อม บรรทุกสินค้าที่จำเป็นต่อการครองชีพ พ่อค้าแม่ค้าสวมเสื้อผ้าโทนสีเข้มแบบชาวสวน ใส่หมวกงอบใบลาน พายเรือเร่ขายแลกเปลี่ยนสินค้าในยามที่เส้นทางคมนาคมทางน้ำเป็นหัวใจหลัก ตลาดน้ำดำเนินสะดวกเริ่มค้าขายตั้งแต่เช้าตรู่ไปจนถึงช่วงประมาณ 12.00 น. ส่วนตลาดน้ำวัดปราสาทสิทธิ์ซึ่งเป็นตลาดน้ำที่ยังคงวิถีชีวิตเดิม ๆ อยู่มากจะเริ่มตั้งแต่เช้าตรู่ และจะวายตั้งแต่ก่อน 08.00 น. สอบถามเพิ่มเติมได้ที่ ศูนย์ประชาสัมพันธ์การท่องเที่ยวอำเภอดำเนินสะดวก โทร. 0 3224 1023, 0 3234 6161 หรือที่เว็บไซต์ www.damnoensaduak.com ล่องคลองชมตลาดน้ำดำเนินสะดวกตลาดน้ำดำเนินสะดวก มีบริการเรือเช่านำเที่ยว เรือพาย ราคา 300 บาท เรือหางยาว ราคา 600 บาท นั่งได้ประมาณ 8 คน พาไปดูสวน การทำน้ำตาลสด ใช้เวลาประมาณ 45 นาที สอบถามเพิ่มเติมได้ที่ ท่าเรือยุวันดา โทร. 0 3224 1392, 0 6668 9471, 0 9161 0909
การเดินทาง
รถยนต์ จากกรุงเทพฯสามารถเดินทางไปตลาดน้ำดำเนินสะดวกได้ 2 เส้นทาง คือ
1. เดินทางไปตามถนนเพชรเกษม (ทางหลวงหมายเลข 4) ผ่านบางแค สวนสามพราน นครชัยศรี นครปฐม เลยกิโลเมตรที่ 83 ไปเล็กน้อย จะพบแยกบางแพ เลี้ยวซ้ายมือไปตามทางหลวงหมายเลข 325 อีกประมาณ 25 กิโลเมตร ข้ามสะพานธนะรัชต์เลยไป 200 เมตร แล้วแยกขวาเข้าไปอีก 1 กิโลเมตร
2. เดินทางไปตามสายธนบุรี-ปากท่อ (ทางหลวงหมายเลข 35) ระยะทาง 63 กิโลเมตร เลี้ยวขวาเข้าทางหลวงหมายเลข 325 ผ่านตัวเมืองสมุทรสงคราม แล้วเลี้ยวเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข 325 ไปประมาณ 12 กิโลเมตร ทางเข้าตลาดน้ำอยู่ก่อนถึงสะพานธนะรัชต์ 200 เมตร และแยกซ้ายเข้าไปอีก 1 กิโลเมตร
รถโดยสารประจำทาง มีรถโดยสารปรับอากาศสายกรุงเทพฯ-ดำเนินสะดวก ออกจากสถานีขนส่งสายใต้ ถนนบรมราชชนนี เที่ยวแรกออกตั้งแต่เวลา 05.00 น. ใช้เวลาเดินทางประมาณ 2 ชั่วโมง ลงรถบริเวณตลาดเชิงสะพานธนะรัชต์ จากนั้นสามารถโดยสารรถสองแถวบริเวณตลาดเชิงสะพานธนะรัชต์ เข้าไปถึงตลาดน้ำดำเนินสะดวกเป็นระยะทางอีก 1 กิโลเมตร สอบถามรายละเอียดได้ที่ สถานีขนส่งสายใต้ (ห้องจำหน่ายตั๋วดำเนินสะดวก) โทร. 0 2435 5031 (ห้องจำหน่ายตั๋วราชบุรี) โทร. 0 2435 5036
นอกจากนั้น นักท่องเที่ยวสามารถเดินทางไปกับรถโดยสารสายอื่นได้ เช่น สายกรุงเทพฯ-ราชบุรี, กรุงเทพฯ-เพชรบุรี (สายเก่า) แล้วลงตรงสี่แยกบางแพ ต่อจากนั้นต่อรถสองแถวซึ่งวิ่งระหว่างทางแยกบางแพไปดำเนิน